Shira u’tfila: dijalog tradicija u radosti muzičkog momenta
.
Piše: Dragana Stojanović
.
”Muzika je stvar dijaloga i radosti momenta.” [1]
Upravo sa ovakvim entuzijazmom grupa Shira u’tfila pristupa izvođenju, aranžiranju, ali i temeljnom istraživanju, sakupljanju i beleženju sefardske tradicionalne sekularne, liturgijske i paraliturgijske muzike predstavljajući je na taj način i promovišući, istovremeno upoznajući publiku sa bogatom i slojevitom kulturalno-istorijskom prošlošću sefardskih Jevreja. Međutim, Shira u’tfila ne istražuje i ne reprezentuje samo prošlost – naprotiv; Shira u’tfila predstavlja i potencijal savremenog sefardskog muzičkog nasleđa koje, bivajući svedok naslojavanja mnogostrukih istorijskih i društvenih uticaja i okolnosti čuva, osvežava i podstiče dijalog kultura na složenom i kulturalno bogatom prostoru Balkana.
Shira u’tfila na hebrejskom jeziku znači „pesma i molitva“ [2] i u tom smislu upućuje na osnovu repertoara kojim se grupa bavi i koji izvodi. Uzimajući kao osnovu repertoara muziku sefardskih Jevreja, Shira u’tfila ima privilegiju da radi sa izrazito složenim i šarolikim tradicionalnim muzičkim repertoarom ne samo Sefarda – jevrejskog naroda koji se nakon progona iz Španije 1492. godine naseljava na prostore nekadašnjeg Otomanskog carstva,[3] odnosno na prostore Balkana, Mediterana, Bliskog istoka i severne Afrike i donosi bogate kulturalne slojeve kako svoje, sefardske jevrejske tradicije, tako i celokupne iberijske tradicije koja je neposredno pre progona Jevreja bila izrazito razvijena i čiji su aktivni element bili upravo Jevreji,[4] već i sa muzičkim repertoarom čitavog prostora koji su Sefardi naselili i obogatili ga svojom tradicijom i kulturom. Shira u’tfila tako u svojim numerama kombinuje muzičke elemente sefardske, španske, hebrejske, turske, arapske, grčke i južnoslovenske balkanske kulture što se ispoljava kako u izboru instrumenata i u muzičko-ritmičko-harmonskim deonicama, tako i u stilu vokalnog i instrumentalnog izvođenja, kao i u specifičnostima muzičkog repertoara. U skladu sa tim, čuvajući i istražujući ovu muzičku tradiciju, Shira u’tfila izvodi pesme na ladinu (judeo-španski; jezik kojim su govorili Sefardi, Jevreji iz Španije), ali i na hebrejskom, srpskom, turskom i grčkom jeziku,[5] pokazujući multislojevitost sefardskog muzičkog nasleđa, ali i pokrećući dijalog, fuziju, susret i komunikaciju ovih kultura u savremenom kontekstu.
Grupa Shira u’tfila osnovana je 2000. godine na inicijativu Stefana Sablića, vokalnog soliste, aranžera i kompozitora grupe, instrumentaliste – izvođača na udu, tradicionalnom bliskoistočnom kordofonom instrumentu tipa laute, pozorišnog reditelja i kantora beogradske sinagoge Sukat Šalom, kao i osnivača i predsednika Jevrejskog centra za kulturu i umetnost.[6] Mnogostruka interesovanja Stefana Sablića, kao i brojna usavršavanja u Srbiji i Izraelu doprinela su i omogućila mu temeljan i sistematičan pristup sefardskoj muzičkoj tradiciji,[7] kao i generalno jevrejskoj tradiciji i tradiciji drugih naroda koji su delili istorijski, geografski i kulturalni prostor Balkana, Mediterana i Bliskog istoka u proteklim vekovima. Osim Stefana Sablića, članovi grupe su i Filip Krumeš, violinista, kompozitor, aranžer, muzički producent i majstor izrade i reparacije kordofonih instrumenata, Srđan Đorđević, kontrabasista, Ariel Qassis, izraelski muzičar i kanunista,[8] posebno specijalizovan za arapsku i tursku muziku, perkusionisti Akash Bhatt i Dejan Zarić, kao i Elad Gabbay, izraelski instrumentalista – izvođač na kanunu i udu, profesionalni stručnjak za muziku Bliskog istoka. Grupa Shira u’tfila ostvaruje povremene saradnje i sa drugim muzičarima, među kojima su Milena Sara Miletin, gitaristkinja i izvođačica jidiš muzike,[9] Nenad Vještica Khan, multiinstrumentalista specijalizovan za hindustani muziku i Đorđe Stijepović, kontrabasista.[10]
Uz dosadašnjih devet objavljenih albuma – sedam na kojima je predstavljena sekularna sefardska muzika sa Balkana, Mediterana i Bliskog istoka (Nagila Aleluya 2001, Bisharayih Yerushalaim 2004, Heritage 2007, Drita Tutunović & Shira u’tfila Donde Tiyenes Ojos? 2007, Kante Enkantante 2008, The Sephardic Songs from the Balkans 2008, Biviniendo en kantando 2010) i dva albuma liturgijske muzike (Shacharit shel Shabbat 2007. i Arvit shel Shabbat), bivajući nostalgična, a u isto vreme tako živa,[11] evocirajući muzičko i tradicijsko bogatstvo sefardskog nasleđa okrenuto sopstvenoj, ali i drugim istorijama,[12] muzika grupe Shira u’tfila čuva sefardsku tradiciju istovremeno je kreativno inovirajući, istražujući njene bogate potencijale i njen kulturalni dijalog sa drugim tradicijama i ostavljajući je narednim generacijama na poklon i odgovornost.
.
Dragana Stojanović rođena je 1983. godine u Kikindi. Osnovne i master studije etnomuzikologije završila je na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu. Svoja interesovanja proširuje tokom interdisciplinarnih doktorskih studija Teorije umetnosti i medija na Univerzitetu umetnosti u Beogradu, gde je odbranila tezu doktorske disertacije zasnovanu na savremenim feminističkim i postfeminističkim teorijama koje tematizuju mesto ženskog subjektiviteta u području umetnosti i kulture. Uključena je u brojne projekte vezane za neformalnu edukaciju u oblasti studija roda, kao i u oblasti jevrejske kulture, istorije, tradicije i savremenosti. Trenutno radi kao docentkinja za oblasti Teorija umetnosti i medija i Kultura i studije kulture na Fakultetu za medije i komunikacije u Beogradu.
Dragana je saradnica i volonterka organizacije Haver Srbije.
.
[1] Stefan Sablić, citat preuzet iz Simon Broughton, „Songs & Prayers“, Songlines, July 2010, 46-47, 47.
[2] Snežana Aleksendrić, “Putovanja kroz epohe”, Jevrejski pregled br. 7/8, godina XX, Savez jevrejskih opština Srbije, Beograd, jul/avgust/tamuz/av 2011/5771, 16-17, 16.
[3] Sefard (S’farad) na hebrejskom jeziku znači Španija. Simha Kabiljo Sutić, „Španci bez domovine“, Politika, kulturni dodatak, subota 3. jul 2004, www.makabijada.com/izvestaj/esperansa.htm, 22. IV 2012.
[4] Simha Kabiljo Sutić, „Španci bez domovine“, op. cit.
[5] Saša Ristić, intervju sa Stefanom Sablićem: „Vezan sam za Sinagogu muzikom“, Jevrejski pregled, godina XVIII (LV), broj 3, mart/adar/nisan 2009/5769, Beograd, 6-8, kao i „Sephardic Music: a Century of Recordings“, www.sephardicmusic.org, 22. IV 2012.
[6] www.shirautfila.com/band.htm, 22. IV 2012.
[7] Naime, Stefan Sablić, osim što izvodi, ujedno i istražuje, zapisuje i aranžira sefardsku tradicionalnu muziku, otkrivajući i starije, nedovoljno poznate i nedovoljno promovisane muzičke numere koje spadaju u domen sefardske tradicije, ali koje istovremeno pokazuju i kulturalnu komunikaciju Sefarda sa drugim narodima i drugim kulturama sa kojima su dolazili u dodir. Saša Ristić, intervju sa Stefanom Sablićem: „Vezan sam za Sinagogu muzikom“, op. cit.
[8] Kanun je tradicionalni kordofoni instrument tipa citre rasprostranjen na prostorima Bliskog istoka. „Qanun“, www.arielqassis.com/#!qanun, 22. IV 2012.
[9] Muzika specifično vezana za tradiciju aškenaskih Jevreja, odnosno Jevreja iz centralne i istočne Evrope.
[10] www.shirautfila.com/band.htm, 22. IV 2012.
[11] „…Ona je u isto vreme i nostalgična i živa.“ Ben Jacobson, The Jerusalem Post 2007, preuzeto sa www.shirautfila.com/press.htm, 22. IV 2012.
[12] Eliezer Papo, David Gaon Centre for Ladino Culture, La boz de sefarad 2009, preuzeto sa www.shirautfila.com/press.htm, 22. IV 2012.
Ostavite komentar