Semitski jezici

.

Naziv za semitske jezike izveden je iz Svetog pisma Starog zaveta, iz imena jednog od trojice Nojevih sinova, Sema/Šema (videti 10. glavu Knjige Postanja). Termin je prvi put upotrebljen tek u 18. veku, a predložio ga je nemački orjentalista August Ludwig von Schlözer u svom članku iz 1781. godine, objavljenom u delu: Johan Gottfried Eichhorn, Repertorium für biblische und morgenländische Literatur.

Postoji oko 70 jezika koji se ubrajaju u semitske, i svi pripadaju jednoj većoj skupini – afroazijskoj (ili hamito-semitskoj, prema imenima dvojice Nojevih sinova).

Danas postoje različite podele semitskih jezika, koje se ipak slažu u suštinskim crtama, bilo da je u pitanju podela linijom jug-sever (1. Južna semitska ili arapska grana – gde uz arapski spada i klasičan etiopski, ge’ez i moderan amharitski, 2. Srednjesemitska ili kanaanitska grupa: hebrejski, feničanski… 3. Severna semitska ili aramejska grana, sa brojnim aramejskim dijalektima, 4. Istočna semitska grana sa akadskim jezikom, odnosno asiro-vavilonskim klinastim natpisima. Ukoliko bismo ovu podelu sveli na dve grupe, poslednje tri grupe možemo podvesti pod severnu) ili istok-zapad (istočnosemitska grana – akadski sa vavilonskim i asirskim dijalektima, dok bi se zapadna grana delila na: a. Severozapadnu sa aramejskim dijalektima – vavilonski, palestinski aramejski, sirijski, samarićanski…; kanaanitskim jezicima – ugaritski, feničanski i hebrejski; i severnom arapskom grupom i b. Jugozapadnu grupu sa etiopskim klasičnim i amharitskim, kao i arapskim jezicima). Kako bilo, neka najosnovnija podela semitskih jezika, sa najznačajnijim predstavnicima, izgledala bi ovako:

1. Severoistočni semitski – akadski jezik, sa vavilonskim i asirskim dijalektima,
2. Severozapadni semitski – ugaritski, feničanski, hebrejski i aramejski jezik,
3. Južni (jugozapadni)semitski – arapski i etiopski jezik.

.

Navedenim jezicima možemo dodati i ne tako davno otkriveni eblaitski, koji se nalazi između severozapadnih i istočnih ali, kako izgleda, ipak bliže akadskom jeziku.

NAPOMENA: Na mapi je prikazana jedna od mogućih podela semitskih jezika. Krstićima su obeleženi izumrli jezici.

Za Haver piše Damir Gazetić