Žena u zlatu (Woman in Gold)

Žena u zlatu je britanski film, prvi put prikaz 2015 godine, napisan po istinitom događaju. Radnja filma je u 21. veku, ali sa osvrtom na događaje iz Drugog svetskog rata. Glavna glumica Marija Altman, Jevrejka, živi u Los Anđelesu i posle smrti sestre sa svojim advokatom pokreće parnicu da povrati sliku poznatog slikara austrijskog slikara Gustava Klimta iz 1907. godine, na kojoj je naslikan portret Adele Bloh-Bauer, njene rođake. Portret izvanrednih dimenzija ali i neobične lepote je predmet filmskog zapleta.

Adele Bloh-Bauer, takođe Jevrejka, živela je sa svojim suprugom i njegovom porodicom u Beču, u imućnoj porodici. Nažalost, preminula je mlada od meningitisa 1925. godine i u svom testamentu je naložila suprugu da nakon njegove smrti slike iz njihove kolekcije donira Nacionalnoj galeriji Austrije. Kada je Nacistička Nemačka anektirala Austriju 1938. godine, Ferdinand Bloh-Bauer je napustio dom, većina njegove imenovine je bila opljačkana, a portret njegove supruge je završio u Nacionalnoj galeriji Belvedere u Beču 1941. godine. Nacističke vlasti su sliku preimenovale u Ženu u zlatnom kako bi je mogli izložiti bez imenovanja jevrejske porodice. Ferdinand je preminuo 1945. godine i svu imovinu, ostavio rođakama.

Marija Altman vodi borbu za povratak ovih slika, ali i više od toga – vodi borbu za čuvanje uspomene na svoju porodicu; borbu za povratak identiteta svih onih Jevreja koji su bežeći od rata morali da se asimiluju u novim životnim sredinama, a za sobom ostave sve – porodice, sećanja, imovinu. Svoju pravnu borbu za povratak slika dovela je do Vrhovnog suda u Vašingtonu i posle gotovo jedne decenije uspeva da povrati sve slike ovog umetnika. Portret Adele Bloh-Bauer je prodala Ronaldu Lauderu za 135 miliona dolara, dostigavši tada najveću cenu za prodaju jedne slike na svetu, i od tada je slika izložena u njegovoj Galeriji u Njujorku. Portret, koji je bio nazivan i „austrijskom Mona Lizom“ i neprekidna borba protiv zaborava su glavni simboli ovog filma.

U filmu je prikazan i fenomen denacifikacije Austrije. Posle Drugog svetskog rata, postojao je snažan simbol preokreta, suočavanje sa ratnim zločinima i krivicom u procesu demokratizacije društva. Ovaj proces se smatra jednim od najsloženijih i najslojevitijih slučajeva tranzicione pravde u posleratnom periodu. U filmu je naglašeno da ovaj proces nije u potpunosti bio završen, što se vidi kroz pravni proces povratka jevrejske imovine.
Ženske uloge u filmu igraju Helen Miren, Kejti Holms, Tatjana Maslani, Čarls a muški deo ekipe čini Rajan Renolds, Čarls Dans i drugi. Film je u Srbiji i svetu dostupan putem platforme Netfliks

Recenziju napisala Tamara Ivanović, istoričar arhivist Arhiva Jugoslavije i koordinatorka volontera i volonterki NVO Haver Srbija