Hebrejski jezik
.
Piše Maja Mihajlović
Hebrejski jezik jedini je u istoriji čovečanstva, koji je poput ptice Feniks oživeo, nakon perioda kada skoro da nije ni postojao, niti su se ljudi njime služili u konverzaciji. Pripada grupi semitskih jezika, u koju se svrstavaju i arapski, malteški, ali i jezici nekih afričkih država.
Ukoliko ste levoruki, obradovaće Vas činjenica da se hebrejski jezik piše sdesna na levo, i da stoga ne morate brinuti da ćete tokom pisanja zamrljati tragove mastila olovke, povlačenjem ruke. Takođe, pre ovladavanja ovim jezikom, moraćete savladati pisanje 22 slova koja čine hebrejski alfabet – Alefbet, od kojih se 5 drugačije pišu, ukoliko se nađu na kraju reči.
Današnja slova alefbeta evoluirala su u odnosu na ona u starohebrejskom. Svako slovo bilo je iskazano simbolom koji je ukazivao na njegovo značenje. Npr. slovo ‘’alef’’ ličilo je na glavu vola, simbolišući prvog, glavnog, predvodnika. Slovo ’’reš’’ ličilo je na ljudsku glavu, sobzirom da ‘’resh (rosh)’’ na hebrejskom znači upravo – ‘’glava’’. ‘’Mem (mayim)’’ je na hebrejskom ‘’voda’’, a znak za to slovo podseća baš na talas vode. Zavirite i sami u sve tajne starohebrejskog alefbeta.
Najstariji zapisi na hebrejskom jeziku datiraju iz X veka pre nove ere. Međutim, oko 300. g.p.n.e hebrejski je praktično izumro i umesto njega se počeo koristiti aramejski jezik, jako sličan hebrejskom ( kao npr. srpski i makedonski). Od tog trenutka, pa sve do pre nekih 200 godina, uprkos činjenici da konverzacija na hebrejskom jeziku nije postojala, sačuvana su pisana dokumenta, poezija, filozofska akta, a svedoči i činjenica da je hebrejski bio službeni jezik u sinagogama, koristio se prilikom molitvi i formiranja Talmuda, u kojem se između ostalog nalaze tumačenja Starog Zaveta.
Hebrejski se smatra korenskim jezikom. To znači da se na osnovu korena reči, najčešće sastavljenog od tri slova, može dobiti čitav niz novih pojmova. Primera radi, u srpskom jeziku, iz korena reči UČN, možemo dobiti sledeće pojmove: učenik, učenica, učionica, naučeno,…
Eliezer Ben-Jehuda, Jevrejin iz Litvanije, krajem XIX veka, došao je na ideju da oživi hebrejski jezik. Poštujući već postojeće principe na kojima se zasnivala tvorba reči, kreirao je nove reči za pojmove koji nisu postojali u starohebrejskom jeziku. Došlo je i do preuzimanja reči iz drugih jezika, poput: televizor, radio, automobil, muzika,…
1880. godine, Ben-Jehuda osniva Akademiju za hebrejski jezik, na teritoriji tadašnje Palestine. Sa grupom visoko obrazovanih ljudi najpre radi na hebrejskom rečniku, da bi ubrzo potom zajedno pokrenuli kampanju “Daber ivrit!”, u prevodu: “Govori hebrejski!”. Oglasila se grupa ljudi, kritičara ovog pokreta, koji su hebrejski smatrali svetim jezikom. Držali su se stava da njime ne može govoriti svako jer, izlazeći iz usta pojedinih ljudi, sveti hebrejski jezik može biti uprljan.
Uprkos tome, uz snažnu volju ljudi, počeo se govoriti najpre unutar zidova porodičnog doma – ljudi su se svojoj deci obraćali na hebrejskom i motivisali ih da im na istom jeziku i odgovaraju. Već za nekih desetak godina, na ulicama su se mogle čuti reči hebrejskog jezika. Ta deca izrasla su u mlade ljude koji su na ulicama, obavljajući svakodnevne poslove, počeli da upotrebljavaju hebrejski jezik u razgovoru sa onima koje su sretali. Bilo je čak i pritisaka nemačkih Jevreja koji su se vratili u svoju postojbinu, da zvanični jezik novoformirane države Izrael bude nemački, međutim nisu uspeli u svojoj nameri.
Interesantno je da u hebrejskom jeziku ne postoje samoglasnici kakve mi poznajemo u ostalim jezicima. Da ste se rodili u periodu pre Srednjeg veka, imali biste velikih poteškoća prilikom učenja. Međutim, srednjevekovni prepisivači Masoreti su, prilikom prepisivanja starih jevrejskih spisa, došli na ideju da prvi upotrebe znakove za samoglasnike i akcentovanje reči kako bi sprečili da se neka reč, u nedostatku samoglasnika, pogrešno protumači. Danas, samoglasnici se pojavljuju samo prilikom učenja hebrejskog jezika, u dečjim knjigama, poeziji, dok ih npr. u novinama, na televiziji i u svakodnevnom životu, nema.
Trenutno, preko 9 miliona ljudi širom sveta govori gotovo identičnim jezikom kao i stari Izraelski narod pre više hiljada godina. Osim u Izraelu, hebrejski jezik najzastupljeniji je na prostoru Sjedinjenih Američkih država, ali ga takođe upotrebljavaju i članovi jevrejskih zajednica širom sveta. Sve je veće interesovanje za učenje hebrejskog jezika u Izraelu, u specijalizovanim ustanovama i kursevima koji se nazvaju Ulpani.
Osim tzv. izraelskog hebrejskog, poznati su još i različiti oblici hebrejskog jezika, koje su sa sobom poneli Jevreji, dolazeći sa svih strana sveta ne bili se ponovo okupili u svojoj prapostojbini, državi Izrael. Među njima su i jidiš i ladino.
Jidiš je germanski jezik kojim govore Jevreji Aškenazi, poreklom iz Nemačke (starohebr. Ashkenaz – Nemačka). Podrazumeva hebrejski jezik sa primesama nemačkog i slovenskih jezika. Ladino jezikom govore Jevreji – Sefardi koji potiču sa Pirinejskog poluostrva (hebr. Sfarad – Španija), i koji su tokom Španske inkvizicije proterani sa tih prostora. Pored hebrejskog, ovaj jezik u sebi sadrži delove španskog, portugalskog i starog katalonskog jezika.
Razloga za učenje hebrejskog jezika ima pregršt. Neki bi rado posetili Izrael, kao i sveti grad Jerusalim, drugi bi voleli da svoju karijeru započnu u Tel Avivu, finansijskom i ekonomskom centru Izraela, u kome su veoma razvijene oblasti poput informacionih i vojnih tehnologija.
Drugi bi, pak, jednostavno voleli da izučavaju Tanah (Stari zavet), Talmud ili Kumranske spise i upoznaju se sa istorijom i kulturom jevrejskog naroda.
Hebrejski – jezik kojim se stvarao svet, a stvari koje nas okružuju, dobijale svoja prva imena, prepun je simbolike. Krenuti u izučavanje jezika i postepeno ga upoznavati, dok se pred Vama otkrivaju nova znanja, odmotavajući se poput svitka, neverovatan je osećaj! Kažu oni koji su to već učinili, a samo je jedan način da se i sami u to uverite.
Lehitra’ot! Do viđenja!
Ukoliko ste zainteresovani da učite hebrejski jezik, u Jevrejskoj opštini Beograd, pišite nastavnici hebrejskog, Dušici Stojanović Čvorić dscvoric@sbb.rs
Maja Mihajlović rođena je 1990. godine u Beogradu, gde i danas živi. Završila je Pravno-birotehničku školu u Zemunu, a potom i osnovne i master studije na Ekonomskom fakultetu u Beogradu, na smeru marketing. Nakon mnogobrojnih praksi i honorarnih angažovanja u oblasti marketinga i copywriting-a, od jula ove godine zaposlena je u švajcarskoj firmi Prodevcon doo. i bavi se pisanjem i marketingom putem društvenih mreža.
Svoje slobodno vreme, Maja voli da provodi u prirodi, amaterski se bavi fotografijom i rado izučava strane jezike. Govori engleski, nemački, i pomalo španski, a od nedavno uči i hebrejski jezik.
Maja je volonterka Haver Srbije, brine se o Facebook profilu organizacije i piše za naš web sajt.
Za dalje proučavanje teme:
Ostavite komentar